Door Floor Lintjens:
Dreigingsniveau 4
In het schadevergoedingsrecht is de hoofdregel dat de schade wordt vergoed door de veroorzaker, als er althans een aansprakelijkheidsgrond bestaat. In het geval van een terroristische aanslag is de veroorzaker vaak insolvabel, onvindbaar of overleden tijdens de aanslag. Op het moment is het dreigingsniveau in Nederland ‘niveau 4’ en het is dus interessant om te kijken naar compensatiemogelijkheden voor benadeelden van een terroristische aanslag. S.D. Lindenbergh heeft hier in het Verkeersrecht ANWB een artikel aan gewijd wat ik hier kort zal bespreken.[1]
Op wie kan de schade worden afgewenteld?
Zoals gebruikelijk is in het Nederlandse aansprakelijkheidsrecht, draagt een ieder zijn eigen schade tenzij deze op iemand anders kan worden afgewenteld. Zo kan het worden afgewenteld op:
- de aansprakelijke partij, namelijk degene die verantwoordelijk is voor de schadetoebrengende gebeurtenis of op diens verzekering;
- de eigen verzekering van de benadeelde. Te denken valt aan een ongevallenverzekering, maar ook aan de eigen zorgverzekering waar vaak een beroep op wordt gedaan;
- de sociale zekerheid (de overheidsvoorzieningen).
De aansprakelijke partij – de daders van de aanslag
Zoals tijdens de inleiding al even is besproken zullen de daders van een terroristisch aanslag vaak onvindbaar, insolvabel of overleden zijn. Daarbij zal de aansprakelijkheidsverzekering van de daders vaak geen dekking verlenen wegens de ‘opzetclausule’.[2]De verzekeraar hoeftde schade dan niet te vergoeden, maar doet dat vaak toch. Zo heeft de verzekering in het geval van de aanslag tijdens Koninginnedag in 2009 5 miljoen euro ter beschikking gesteld. Ook in 2011, na de schietpartij in het winkelcentrum in Alphen aan den Rijn, werd een substantieel bedrag ter beschikking gesteld aan de slachtoffers en nabestaanden.[3]Daarbij bestaan er soms ook nog mogelijkheden om de overheid aansprakelijk te stellen voor onvoldoende toezicht of kan worden gezocht naar compensatie door een buitenlandse overheid of een financiële instelling.
De eigen verzekering
Fysiek en psychisch letsel, dat over het algemeen zal bestaan uit medische kosten, zal vaak door de eigen zorgverzekering worden gedekt. Verlies van arbeidsvermogen wordt over het algemeen wel gecompenseerd door loondoorbetaling, maar wanneer de doorbetaling ophoudt, resteert vaak een behoorlijke schade door verlies van arbeidsvermogen. In het geval van immateriële schade bestaat doorgaans geen enkele dekking bij een persoonlijke verzekering. Overlijden kan gedekt zijn door een uitvaartverzekering of een levensverzekering.
De sociale zekerheid
Het Nederlandse zorgstelsel wordt gevormd door enkele wetten:
- Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo): deze wet verplicht de gemeenten om kwetsbare en hulpbehoevende groepen te compenseren door het aanbieden van voorzieningen en ondersteuning.
- Wet langdurige zorg (Wlz 2015): deze wet is bedoeld voor mensen die voortdurende (intensieve) zorg nodig hebben in de nabije omgeving.
- Jeugdwet: deze wet is de combinatie van de Wmo en de Participatiewet voor kinderen onder de 18 jaar.
Om het inkomensverlies (enigszins) te ondervangen bestaan de Wet inkomen naar arbeidsvermogen (Wia) en de Participatiewet. Wanneer de (één van de) kostwinner(s) komt te overlijden biedt de Algemene nabestaandenwet in een basisinkomen voor bepaalde nabestaanden. Daarbij biedt het Schadefonds geweldsmisdrijven in het geval fysiek of psychisch letsel of overlijden als gevolg van een geweldsmisdrijf een tegemoetkoming van maximaal € 35.000,-.[4]
Alles gedekt?
Hoewel een behoorlijk vangnet lijkt te bestaan voor de benadeelden van een terroristische aanslag, biedt dit vangnet lang niet altijd een volledige vergoeding van de werkelijk geleden schade. De terroristische aanslagen in België en Frankrijk laten dan ook zien dat er na een terroristische aanslag maatschappelijke en politieke druk op de overheid ontstaat om meer schade te compenseren dan wat door de sociale voorzieningen wordt vergoed. Daarbij is het ook nog denkbaar dat na een terroristische aanslag particuliere fondsen beschikbaar worden gesteld.
@De Peel Letselschade Advocaten
[1]S.D. Lindenbergh, ‘Schadevergoeding na een terroristische aanslag’, VR2018/78.
[2]De ‘opzetclausule’ houdt in dat de schade die door de eigen schuld van de verzekerde (in dit geval de dader) niet vergoed hoeft te worden door de verzekeraar (art. 7:952 BW).
[3]Zie over de recentelijke uitspraak van het gerechtshof Den Haag over de schietpartij in Alphen aan den Rijn de blog Politie aansprakelijk voor schietpartij in Alphen aan den Rijn.
[4]Zie over het Schadefonds geweldsmisdrijven meer in de blog “Smartengeld” bij de strafrechter