Door Floor Lintjens:
Stel, het is mooi weer. Iedereen gaat naar buiten. Wielrennen, wandelen, met de auto richting het strand en voor iedereen die wat minder op de been is, biedt de scootmobiel uitkomst. U kunt wat hobbels op de weg tegenkomen. In dit geval letterlijk. Want wat als u een ongeval overkomt doordat de weg of het wegdek niet goed onderhouden was? Moet u dan uw eigen schade dragen, of is iemand aansprakelijk?
De wegbeheerder
In Nederland komt het verzorgen en onderhouden van het openbare wegennet voor rekening van het Rijk, de Provincie, de gemeente of het Waterschap. Afhankelijk van waar de weg gelegen is, is één van deze wegbeheerders verantwoordelijk én, in sommige gevallen, aansprakelijk. Om te komen tot aansprakelijkheid moet voldaan zijn aan de volgende vereisten[1]:
- de weg moet openbaar zijn;
- de weg moet een opstal zijn;
- er is sprake van een gebrek; en
- het gebrek zorgt voor gevaarzetting.
Voordat deze vereisten besproken worden, is het ook nog van belang om te weten dat het gaat om een risicoaansprakelijkheid. Dat betekent dat de wegbeheerder ook aansprakelijk kan zijn wanneer er geen sprake is van schuld of verwijtbaarheid. Door zijn hoedanigheid is de wegbeheerder aansprakelijk voor de schade, wanneer er voldaan is aan de vereisten die net zijn genoemd.
De weg moet openbaar zijn
Artikel 4 Wegenwet bepaalt wanneer een weg openbaar is. Het komt er kort gezegd op neer dat het om wegen gaat die voor iedereen toegankelijk zijn en waar geen bordjes staan met ‘eigen weg’ of iets van die strekking.
De weg moet een opstal zijn
Een opstal is een juridische constructie die ervoor zorgt dat er een verschillende eigenaar kan zijn van de grond en van de gebouwen (of wegen) die op die grond zijn gebouwd of gemaakt (artikel 6:174 BW). In het geval van wegen bepaalt de rechter of het gaat om een opstal. Dat doet hij door te beoordelen of het wegdek bestaat uit een aangebrachte toplaag; of die toplaag voldoende dragend vermogen heeft om normaal rijverkeer mogelijk te maken en; of het wegdek er vlak en egaal uit ziet.[2] In de regel zijn dit dus verharde wegen.
Er is sprake van een gebrek
Dat betekent dus dat de weg niet voldoet aan de eisen die daaraan gesteld mogen worden. Welke eisen gesteld mogen worden aan de weg is afhankelijk van de bestemming en het gebruik van de weg. Denk hierbij aan het onderscheid tussen een snelweg en een fietspad. Met het oog op voorkoming van gevaar voor personen en zaken, moet een snelweg beter onderhouden worden en kan sneller sprake zijn van een gebrek. Van de wegbeheerder wordt ook verwacht dat in het onderhoud rekening wordt gehouden met weggebruikers die zich niet aan de regels houden.
Het gebrek zorgt voor gevaarzetting
Anders gezegd: doordat de weg slecht onderhouden is, ontstaat een gevaarlijke situatie. Om te bepalen of er inderdaad sprake is van een gevaarlijke situatie moet de rechter op een aantal dingen letten. De rechter moet aandacht schenken aan de aard, de functie en de toestand van de weg. Ook moet hij beoordelen wat het verwachtte gebruik van de weg is en hoe groot de kans is dat het gevaar zich verwezenlijkt op die weg.[3] Verder mag de rechter in specifieke omstandigheden de financiële situatie van de wegbeheerder laten meewegen. Vaak gaat het om gemeentes en die hebben een ‘wegbeheer-potje’. Dit maakt dat de gemeente prioriteiten moet stellen en daardoor sommige wegen niet (voldoende) heeft onderhouden.
Conclusie
Het aansprakelijk stellen van de wegbeheerder voor de schade als gevolg van een slecht onderhouden weg is niet zo gemakkelijk. Maar niet onmogelijk. Zo was de gemeente aansprakelijk na een val van een scootmobiel door een hoogteverschil op een houten pad dat niet was aangegeven.[4] Ook moest de gemeente de schade vergoeden van snorfietser die in botsing kwam met een tram omdat de gemeente deze gevaarlijke situatie niet goed had beveiligd.[5] Voor de schade van een motorrijder die slipte was de gemeente ook aansprakelijk omdat de snelheidsbeperkende borden ontbraken en waarschuwingsborden te kort voor het gevaarlijke wegdeel waren geplaatst.[6]
De rechter kijkt ook naar het gedrag van het slachtoffer. Dus in geval van te hard rijden of roekeloos gedrag zal de rechter ook een percentage van de schade voor rekening van het slachtoffer laten komen.
@ De Peel Letselschade Advocaten
[1] Rechtbank Amsterdam, 18 december 2013 (ECLI:NL:RBAMS:2013:9444).
[2] Rechtbank Amsterdam, 18 december 2013 (ECLI:NL:RBAMS:2013:9444).
[3] Hoge Raad 5 november 1965 (Kelderluik-arrest).
[4] Hof Amsterdam, 4 juni 2013.
[5] Rechtbank Rotterdam, 6 juni 2012.
[6] Rechtbank Overijssel, 2 juli 2014.